Marzena Soja – mgr położnictwa, specjalista pielęgniarstwa neonatologicznego, Certyfikowany Doradca Laktacyjny, Międzynarodowy Dyplomowany Konsultant Laktacyjny.
Obrzęk piersi
Obrzęk piersi powstaje w wyniku niedostatecznego opróżniania piersi. Może do niego dojść w ciągu pierwszych dwóch tygodni. W okresie nawału i wzmożonej produkcji pokarmu – jeżeli dziecko ssie zbyt rzadko i/lub krótko, dochodzi do zalegania pokarmu. Przepełnione pęcherzyki mleczne uciskają naczynia krwionośne, przez co zwalnia się przepływ krwi i limfy i następuje obrzęk, czyli przesięk płynu z naczyń do tkanek gruczołu. Dodatkowo ucisk naczyń krwionośnych zaburza dopływ oksytocyny (hormon, dzięki któremu pokarm wypływa z piersi) i osłabia wypływ pokarmu, a w sytuacji zastoju wypływ pokarmu jest całkowicie zablokowany. Obie piersi są bolesne, twarde, skóra zaczerwieniona, napięta i błyszcząca. Temperatura ciała może być podwyższona.
Łatwo jednak temu zapobiec – piersi muszą być dobrze opróżniane!
Co możesz zrobić, by nie dopuścić do zastoju?
- Zadbaj od początku o wygodną pozycję, prawidłowe uchwycenie piersi i efektywne ssanie,
- Karm często i długo (według potrzeb dziecka i swoich, również w nocy), aby piersi nie były nadmiernie przepełnione – zapobiegnie to trudnym powikłaniom, a dziecko będzie najedzone i będzie przybierać na wadze
- Systematycznie odciągaj pokarm (około 8 razy/ dobę), jeżeli z różnych przyczyn dziecko nie przystawia się do piersi lub ssie nieefektywnie.
Gdy jednak doszło do obrzęku/zastoju, wówczas :
- skoryguj technikę karmienia (najlepiej z pomocą położnej lub doradcy laktacyjnego),
- zwiększ częstość, długość karmień,
- spróbuj zrelaksować się przed karmieniem: miła rozmowa, ćwiczenia rozluźniające obręcz barkową, np. krążenia ramionami,
- zmiękczaj otoczkę poprzez odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu, aby ułatwić dziecku uchwycenie piersi,
- stosuj zimne okłady na całe piersi trwające ok. 10 minut, po karmieniach lub między karmieniami,
- odciągnij troszkę pokarmu (do poczucia ulgi), jeżeli pomimo efektywnego karmienia, piersi pomiędzy karmieniami przepełniają się,
- odciągaj pokarm systematycznie, zazwyczaj co 3 godziny, jeżeli dziecko nie ssie efektywnie,
- po konsultacji z lekarzem skorzystaj ze wsparcia farmakologicznego (stosuje się niesterydowe leki przeciwzapalne, najczęściej Ibuprofen).
Zawsze należy unikać:
- intensywnego masowania piersi, bolesnego uciskania,
- ściskania, bandażowania piersi,
- ograniczania przyjmowania płynów.
Zdarza się, że zastój pokarmu występuje w obrębie jednego płata gruczołu piersiowego (zatkanie jednego przewodu mlecznego). Fragment piersi jest bardziej spoisty, twardy, zaczerwieniony, bolesny. Zaleca się wówczas częste karmienie (co 2 godziny), szczególnie z chorej piersi i zmianę pozycji dziecka do karmienia tak, aby w czasie ssania bródka lub nosek dziecka znajdowały się od strony zablokowanego fragmentu piersi.
Zapalenie piersi
Zapalenie piersi najczęściej występuje między 2 a 6 tygodniem po porodzie, ale może do niego dojść na każdym etapie karmienia. Objawy to ból (czasem bardzo silny), zaczerwienienie i zgrubienie fragmentu piersi, pierś jest ciepła. Mogą wystąpić objawy jak przy grypie: gorączka, bóle głowy, mięśni, nudności, dreszcze, zmęczenie i uczucie rozbicia.
Ważne jest ustalenie przyczyny zapalenia – zbyt rzadkie lub krótkie karmienia (dopajanie, dokarmianie), zbyt płytkie uchwycenie piersi, uszkodzenie brodawki, stres, niedoborowe odżywianie, anemia.
Jest to bardzo poważny stan i wymaga szybkiego działania, aby nie doszło do ropnia, dlatego najlepiej jak najszybciej skonsultować się z lekarzem lub certyfikowanym doradcą laktacyjnym. W leczeniu farmakologicznym stosuje się zazwyczaj niesteroidowe leki przeciwzapalne. Jeżeli po 24 – 48 godzinach nie ma poprawy lub występują rany brodawek, należy zastosować odpowiedni antybiotyk.
Jak jeszcze możesz sobie pomóc w tej sytuacji?
- Nie przerywaj karmienia piersią, pomimo złego samopoczucia, niepokoju i wątpliwości; głównym elementem leczenia jest właśnie częste karmienie piersią (co ok. 2 godziny), a szczególnie chorą piersią. Nie musisz się też martwić o bezpieczeństwo swojego dziecka, bo pokarm z chorej piersi jest dla niego bezpieczny, a wraz z mlekiem dostanie ono dużo przeciwciał uodparniających.
- Sprawdź i ewentualnie popraw technikę karmienia.
- Stosuj laktator, jeżeli dziecko odmawia ssania piersi.
- Częściej rozpoczynaj karmienie chorą piersią, ale jeżeli występuje silny ból, lepiej zacznij od zdrowej, a po uruchomieniu wypływu pokarmu zmień na pierś chorą.
- Układaj dziecka w różnych pozycjach przy piersi tak, by bródka lub nos dziecka były po stronie chorego fragmentu piersi.
- Używaj zimnych okładów po karmieniach (powinny trwać ok. 10 minut), które działają kojąco.
- Unikaj wszystkich działań mogących wywołać ból piersi!
- Noś nieuciskający biustonosz.
- Zwiększ ilości przyjmowanych płynów, odżywiaj się wartościowo.
- Odpoczywaj.
