Informacje ogólne

Dla większości rodziców początek macierzyństwa jest okresem pięknym, pełnym radości, nadziei, fascynacji, marzeń. Jednak w tym czasie pojawiają się także różnego rodzaju napięcia związane z poznawaniem dziecka, a także przyzwyczajaniem się do roli rodzicielskiej.

Szczególnie pierwsze tygodnie po porodzie wydają się dla matki podwójnie trudne, gdyż sama odzyskuje w tym czasie siły po porodzie, a jednocześnie musi podołać obowiązkom związanym z opieką nad dzieckiem. W tym okresie kobieta doznaje wielu silnych emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych, których natężenie jest wyjątkowo silne ze względu na specyfikę sytuacji w jakiej się znajduje. Przejęcie opieki nad dzieckiem, podjęcie nowych obowiązków, zmiana rytmów dobowych, dylematy i niepokoje związane z obawą „czy dobrze wywiązuję się z opieki nad dzieckiem”, karmienie piersią, dolegliwości związane z laktacją, zmęczenie, brak snu, a także gwałtowne zmiany hormonalne – te wyzwania powodują zmiany w sposobie przeżywania. Często towarzyszy temu zwiększona labilność emocjonalna, poczucie przeciążenia, różne negatywne stany emocjonalne (jak lęk, poczucie winy, rozdrażnienie, smutek). Wymienione objawy samopoczucia są dosyć powszechne i z reguły mają charakter przejściowy, jednak jeśli ich nasilenie jest duże i utrzymuje się w czasie kilku tygodni, może to wskazywać, iż mama cierpi na depresję poporodową. Depresja w okresie okołoporodowym występuje często – doświadcza jej od 10 do nawet 25% kobiet. Należy podkreślić, że objawy depresyjne mogą wystąpić już w czasie ciąży (tzw. depresja przedporodowa), najczęściej w pierwszych miesiącach po porodzie, ale część kobiet doznaje jej w późniejszym czasie, nawet do roku po porodzie.

Ciąża i poród są stanem fizjologicznym, jednak zachodzące w organizmie zmiany neurohormonalne wywołują u wielu kobiet wahania nastroju, stany depresyjne oraz inne zaburzenia psychiczne. Uwagę na to zjawisko zwrócił już Hipokrates w 4 wieku p.n.e., który wskazywał, że stan „melancholii” zależy od nadmiaru czarnej żółci lub wynika z przemieszczania się do głowy krwi z macicy lub pokarmu z piersi. Obecnie Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne uznaje, że istnieje specyficzny związek między zaburzeniami nastroju a urodzeniem dziecka, w związku z czym w ostatniej wersji klasyfikacji DSM IV (do rozwinięcia) znajdujemy określenie „początku choroby po porodzie” (postpartum onset).
Ponad 80% kobiet w okresie okołoporodowym doświadcza wahań nastroju, z czego 10-20% spełnia kryteria zaburzenia afektywnego według DSM IV. Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych okołoporodowych jest następujące: objawy depresji w czasie ciąży– 25-35%, przygnębienie poporodowe 50-85%, depresja połogowa 10-20% oraz psychoza połogowa 0,1-0,2%. Najnowsze badania wskazują, że w czasie połogu u wielu kobiet występują także zaburzenia psychiczne nie uwzględnione w tradycyjnym wymienionym wyżej podziale, wśród których należy wymienić: zespół stresu pourazowego, lęk napadowy, zaburzenia relacji emocjonalnych między matką a dzieckiem, zaburzenia relacji partnerskich, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia snu, stosunku do własnego ciała.

Depresja poporodowa to duży problem, którego nie można bagatelizować. Jak w każdej chorobie – im wcześniej uda się wychwycić jej początek, tym krótsze jest leczenie i powrót do pełni zdrowia i szczęśliwego macierzyństwa.