Dr hab. n. med. Żaneta Kimber-Trojnar – specjalista położnictwa i ginekologii, specjalista w dziedzinie endokrynologii, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie.
Zwykle po 4-6 tygodniach po porodzie zalecana jest kontrolna wizyta u ginekologa-położnika, która jest też doskonałą okazją, by upewnić się, czy powrót do życia seksualnego jest już możliwy. Warto wtedy również porozmawiać na temat optymalnej metody antykoncepcyjnej. Lekarz powinien wziąć pod uwagę stan zdrowia matki, jej plany rodzicielskie oraz potencjalny wpływ danej metody antykoncepcyjnej na dziecko.
Wskaźnik Pearla — czyli jak ocenić skuteczność antykoncepcji?
Skuteczność antykoncepcji można ocenić za pomocą wskaźnika Pearla – im niższa wartość, tym dana metoda jest skuteczniejsza.
Indeks Pearla zwykle składa się z dwóch liczb, z których pierwsza dotyczy osób zdyscyplinowanych, zaś druga tych, którym zdarza się pominąć np. tabletkę lub przyjąć ją o niewłaściwej porze.
U kobiet karmiących piersią prolaktyna hamuje wydzielanie hormonów folikulotropowego i luteinizującego, blokując jednocześnie owulację i menstruację. U większości kobiet karmiących miesiączka pojawia się zwykle po kilku miesiącach po porodzie, a u niektórych dopiero po zakończeniu karmienia piersią. Należy jednak pamiętać, że sama laktacja nie zabezpiecza całkowicie przed ciążą. Znacznie zmniejsza ona ryzyko zapłodnienia, zwłaszcza w okresie, gdy dziecko jest karmione wyłącznie mlekiem matki.
Warto podkreślić, że u około połowy karmiących matek sygnałem alarmowym nie jest miesiączka, ale pierwsza poporodowa owulacja, która ją poprzedza. Dlatego przy braku planów prokreacyjnych planowania rodziny w oparciu o niepłodność laktacyjną wymaga stosowania dodatkowej metody antykoncepcji.
Wśród metod antykoncepcyjnych można rozważyć następujące:
Prezerwatywa — zapobiega chorobom przenoszonym drogą płciową. Metoda ta jest przeciwwskazana przy uczuleniu na lateks. Skuteczna jest ona tylko przy prawidłowym stosowaniu.
Wkładki wewnątrzmaciczne zawierające miedź —nie wpływają na czynność gonad i tym samym zwykle występują krwawienia miesięczne. Objawami niepożądanymi mogą być plamienia lub krwawienia z dróg rodnych oraz wydalenie wkładki na skutek czynności skurczowej macicy – zwłaszcza w czasie jej inwolucji. W badaniach, w których porównywano wkładkę wewnątrzmaciczną zawierającą miedź z systemem wewnątrzmacicznym z lewonorgestrelem, nie zaobserwowano różnic pod względem wpływu na produkcję mleka kobiecego, czas trwania karmienia piersią i rozwój niemowląt.
Systemy wewnątrzmaciczne zawierające lewonogestrel — mają wbudowany zbiornik uwalniający ze stałą prędkością bardzo niewielkie ilości lewonogestrelu do organizmu kobiety. Metoda ta w zależności od rodzaju wkładki działa antykoncepcyjnie przez trzy lub pięć lat. Wskaźnik Pearla w przypadku systemu wewnątrzmacicznego zawierającego 52 mg lewonorgestrelu wynosi zaledwie 0,09–0,11, co oznacza bardzo wysoką skuteczność. Aby bezpiecznie założyć system po porodzie, warto odczekać do całkowitej inwolucji macicy.
Tabletka zawierająca wyłącznie progestageny (minipigułka, minipill) — musi być przyjmowana bardzo regularnie – o stałej porze w ciągu dnia. Aktualnie dostępne są preparaty doustne dla kobiet karmiących piersią zawierające dezogestrel, które muszą być przyjmowane codziennie oraz zawierające drospirenon, w schemacie, których jest 4-dniowa przerwa (lub przyjmowane są tabletki placebo). Skuteczność doustnej jednoskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej opiera się na konieczności bardzo regularnego jej przyjmowania. Ze względu na zwiększanie ryzyka cukrzycy po porodzie nie zaleca się tej metody u kobiet, które w ciąży chorowały na cukrzycę ciążową.
Preparaty zawierające progestageny w postaci implantów podskórnych lub iniekcji domięśniowych — nie są zalecane przy nieustabilizowanej laktacji, mogą bowiem zmniejszać produkcję mleka na skutek wysokiej dawki progestagenu. W przypadku alergii lub otyłości mogą okazać się nieskuteczne. Częstym skutkiem ubocznym ich stosowania są nieregularne plamienia z dróg rodnych.
