Marzena Soja —mgr położnictwa, specjalista pielęgniarstwa neonatologicznego, Certyfikowany Doradca Laktacyjny, Międzynarodowy Dyplomowany Konsultant Laktacyjny.
Możesz być zaskoczona, że kilka dni po porodzie (najczęściej w 2.,3.,4. ale czasem nawet w 5., 6. dobie po porodzie) piersi rozpoczną intensywną produkcję pokarmu.
Będą wtedy ciężkie i obrzmiałe, ciepłe, mocno wypełnione pokarmem – mleko może samoistnie wypływać, skóra może być napięta. Wzmożona produkcja pokarmu to tak zwane przepełnienie piersi, inaczej nawał pokarmowy, który jest zjawiskiem prawidłowym, niebolesnym i występuje w efekcie prawidłowej pracy hormonów.
Ilość pokarmu jest większa niż potrzeby dziecka, ale jest to stan przejściowy i przy odpowiednim postępowaniu mija szybko, a laktacja stabilizuje się na potrzeby dziecka. Nawał może być źródłem dyskomfortu, ale świadczy o prawidłowym przebiegu laktacji.
Co możesz zrobić z nawałem pokarmu?
Często przystawiaj dziecko do piersi (minimum 8 razy na dobę), aktywizuj je i rozbudzaj, aby jak najlepiej opróżniało piersi.
Karm w różnych pozycjach, aby piersi były opróżniane równomiernie; przestrzegaj zasad prawidłowej techniki karmienia — więcej informacji znajdziesz w artykule o karmieniu naturalnym.
Unikaj stosowania smoczka uspokajacza w okresie stabilizowania się laktacji (pierwsze 4 tygodnie), aby dziecko w ten sposób nie zaspokajało potrzeby ssania.
Gdyby dziecko miało kłopot z uchwyceniem pełnej piersi, możesz odciągnąć trochę mleka przed karmieniem, aby zmiękczyć otoczkę.
Podobnie postępuj pomiędzy karmieniami, jeżeli piersi mocno się napełniają, a dziecko jest najedzone i nie chce już ssać – odciągnięcie powinno być tylko do odczucia ulgi, rozluźnienia piersi, nigdy do końca, aby dodatkowo nie stymulować piersi.
Stosuj zimne okłady po karmieniach na ok. 10 minut; zmniejszają one delikatnie produkcję pokarmu.
Noś dobrze podtrzymujący biustonosz z szerokimi ramiączkami, miseczki powinny być odpowiednio duże, aby nie uciskały piersi.
Nie ograniczaj przyjmowania płynów! Nie ma to wpływu na ilość wytwarzanego pokarmu, więc należy pić według potrzeb.
Może się też zdarzyć, że dziecko nie ssie efektywnie pomimo prawidłowej techniki karmienia. Mało efektywne ssanie może między innymi wystąpić, gdy u dziecka wzrośnie poziom bilirubiny i pojawi się żółtaczka – czasem nie wpływa ona na aktywność dziecka, a czasem jest ono śpiące i trudno je wybudzić do karmienia.
Jeżeli metody aktywizowania nie pomagają i próby karmienia piersią są nieskuteczne, a dziecko wymaga dokarmiania, trzeba wtedy regularnie odciągać pokarm, zazwyczaj 8 razy na dobę, dopóki dziecko nie będzie ssało efektywnie. Częste karmienie piersią lub odciągniętym pokarmem chroni dziecko przed nasileniem żółtaczki, pozwala opanować ubytek masy ciała u dziecka i chroni piersi przed nadmiernym przepełnianiem się.
Jeżeli objawy nawału się nasilają, a wyżej wymienione czynności nie pomagają, należy upewnić się czy sposób karmienia jest prawidłowy, aby w porę uniknąć obrzęku lub zastoju. Być może trzeba skorygować technikę karmienia. W razie trudności lub wątpliwości pomoże personel medyczny.
Obrzęk poporodowy jest kliniczną jednostką związaną z obrzękiem śródmiąższowym i przekrwieniem. Może do niego dojść w ciągu pierwszych dwóch tygodni po porodzie, w okresie nawału i wzmożonej produkcji pokarmu oraz w wyniku nieprawidłowej techniki karmienia. Przepełnione pęcherzyki mleczne uciskają naczynia krwionośne, przez co zwalnia się przepływ krwi i limfy i następuje przesięk płynu z naczyń do tkanek gruczołu.
Dodatkowo ucisk naczyń krwionośnych zaburza dopływ oksytocyny (hormon, dzięki któremu pokarm wypływa z piersi) i osłabia wypływ pokarmu. Dożylne podawanie płynów podczas porodu może przyczyniać się do gromadzenia się płynu śródmiąższowego i nasilenia obrzmienia. Obie piersi są bolesne, twarde, skóra zaczerwieniona, napięta i błyszcząca. Temperatura ciała może być podwyższona.
Co zrobić, aby obrzęk nie wystąpił?
zadbaj od początku o wygodną pozycję, prawidłowe uchwycenie piersi i efektywne ssanie,
karm według potrzeb dziecka i swoich, również w nocy, aby piersi nie były nadmiernie przepełnione – zapobiegnie to trudnym powikłaniom, a dziecko będzie najedzone i będzie przybierać na wadze
systematycznie odciągaj pokarm w ilości odpowiadającej potrzebom dziecka (około 8 razy/ dobę), jeżeli z różnych przyczyn nie przystawia się ono do piersi lub ssie nieefektywnie.
Jeśli jednak doszło do obrzęku:
skoryguj technikę karmienia (najlepiej z pomocą położnej lub doradcy laktacyjnego),
karm według potrzeb dziecka i swoich, również w nocy, ewentualnie zwiększ częstość, długość karmień,
spróbuj zrelaksować się przed karmieniem: miła rozmowa, ćwiczenia rozluźniające obręcz barkową, np. krążenia ramionami,
w razie potrzeby ręcznie odciągnij małą ilość mleka przed przystawieniem, aby ułatwić dziecku uchwycenie piersi i pobieranie pokarmu,
stosuj drenaż limfatyczny, aby złagodzić obrzęk śródmiąższowy – głaskanie piersi w kierunku od brodawki do najbliższych węzłów chłonnych,
stosuj zimne okłady na całe piersi trwające ok. 10 minut, po karmieniach lub między karmieniami,
odciągaj pokarm systematycznie, zazwyczaj co 3 godziny, w ilości odpowiadającej potrzebom dziecka, jeżeli dziecko nie ssie efektywnie,
po konsultacji z lekarzem lub doradcą laktacyjnym skorzystaj ze wsparcia farmakologicznego (stosuje się niesterydowe leki przeciwzapalne, najczęściej Ibuprofen).
