Dr hab. n. med. Żaneta Kimber-Trojnar– specjalista położnictwa i ginekologii, specjalista w dziedzinie endokrynologii, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie.
Zmiany hormonalne po porodzie
Po porodzie wiele się zmienia w życiu kobiety. W okresie połogu, czyli w trakcie pierwszych 6 tygodni po porodzie, organizm matki pod wpływem zmian hormonalnych stopniowo wraca do stanu sprzed ciąży. Niżej opisujemy jakie zmiany zachodzą w organizmie młodej matki.
Laktogen łożyskowy, gonadotropina kosmówkowa, progesteron i estrogeny
Po porodzie łożyska, które w okresie ciąży stanowi istotny gruczoł wydzielania wewnętrznego, obniża się stężenie wielu hormonów, w tym m.in. laktogenu łożyskowego, gonadotropiny kosmówkowej, progesteronu i estrogenów.
Prolaktyna
Karmienie piersią zwiększa wydzielanie prolaktyny, co zwykle jednocześnie obniża zarówno nastrój, jak i libido.
Oksytocyna
Stymulacja brodawek sutkowych podczas ssania nasila także produkcję i wydzielanie oksytocyny, która odpowiada za wypływ mleka z piersi. Dzięki oksytocynie dochodzi do obkurczania macicy po porodzie. Zwijanie się macicy, zwane inaczej inwolucją, może wywoływać dyskomfort i skurcze, które są odczuwane zwłaszcza podczas karmienia piersią.
Jednak to właśnie karmienie piersią sprzyja szybszemu zwijaniu się macicy, dzięki czemu zmniejszają się i całkowicie ustępują krwawienia poporodowe, które nazywane jest odchodami połogowymi.
Hormony opioidowe
Na wydzielanie oksytocyny, a tym samym na laktację mają wpływ różne substancje, w tym hormony opioidowe. Olbrzymie znaczenie dla laktacji odgrywają także czynniki stresogenne.
Kortyzol, melatonina i serotonina
Z powodu wielu nowych zadań i obowiązków związanych z urodzeniem dziecka utrzymuje się podwyższone stężenie kortyzolu. Zmieniony rytm dobowy i zaburzenia snu przyczyniają się z kolei do obniżenia poziomu melatoniny i w rezultacie także serotoniny. Te fizjologiczne poporodowe zmiany hormonalne mogą mieć niestety negatywny wpływ na nastrój kobiety. W okresie połogu zwiększona jest zachorowalność na depresję.
Dolegliwości wywołane zmianami hormonalnymi po porodzie
Niektóre zmiany, które pojawiły się w ciąży, mogą utrzymywać się przez dłuższy czas lub nawet trwale pozostać. Przykładem takich zmian są rozstępy, które najczęściej zlokalizowane są na brzuchu, udach i pośladkach. Rozstępy – na początku czerwone i bardzo mocno widoczne – z czasem bledną. W ciąży mogą pojawić się także zmiany skórne na twarzy. Ostuda to przebarwienia skóry obserwowane po porodzie stosunkowo często. Do innych problemów dermatologicznych można zaliczyć wysypki i suchość skóry oraz wypadanie włosów, które związane jest z zaburzeniami hormonalnymi w pierwszych tygodniach po porodzie.
Dolegliwości odczuwane w połogu są kwestią indywidualną. Najczęściej zgłaszane są bóle pleców, które po porodzie przejmują ciężar z rozciągniętych mięśni brzucha. Tak samo obolałe mogą być nogi, które w wielu przypadkach pozostają obrzęknięte przez kilka tygodni po porodzie.
Innym problemem obserwowanym u niektórych położnic jest nietrzymanie moczu. W trakcie porodu wywierany jest nacisk na cewkę moczową, co skutkuje zwykle przemijającymi problemami z trzymaniem moczu. Po porodzie mogą występować także infekcje dróg moczowych i częste zaparcia.
Poporodowe zmiany hormonalne u kobiet karmiących wyłącznie piersią przebiegają odmiennie niż u kobiet niekarmiących piersią. W przypadku kobiet karmiących piersią poziom hormonów jest obniżony dłużej. Najczęściej u matek intensywnie karmiących piersią gospodarka hormonalna wraca do normy dopiero po 6 miesiącach po porodzie, co objawia się ponownym wystąpieniem krwawienia miesięcznego.
