Marzena Soja – mgr położnictwa, specjalista pielęgniarstwa neonatologicznego, Certyfikowany Doradca Laktacyjny, Międzynarodowy Dyplomowany Konsultant Laktacyjny.
Bolesność brodawek piersiowych jest bardzo częstym problemem, szczególnie w pierwszych dniach po porodzie.
Jeżeli ból i nadmierna wrażliwość brodawek występują na samym początku karmienia i po chwili mijają, wraz z rozpoczęciem wypływu pokarmu, a brodawki nie są poranione, to jest to bolesność fizjologiczna – najczęściej uwarunkowana zmianami hormonalnymi zachodzącymi po porodzie w organizmie kobiety, rozciąganiem włókien kolagenowych brodawki i początkowo małą ilością pokarmu w przewodach mlecznych.
Czasem na początkowe trudności laktacyjne nakłada się baby blues i związany z nim gorszy stan psychiczny. Nie zniechęcaj się – trudności te trwają zazwyczaj kilka dni, czasami dłużej, ale przemijają.
Niekiedy sytuacja jest bardziej skomplikowana i wymaga wsparcia personelu medycznego – jeżeli ból utrzymuje się podczas całego aktu karmienia i pomiędzy karmieniami, na brodawkach pojawiają się rany i uszkodzenia (silne zaczerwienienie, pęknięcia, krwawienie, obrzęk i inne), należy jak najszybciej ustalić i usunąć ich przyczynę.
Przyczyny bolesnych karmień
Najczęściej we wczesnym okresie karmienia jest to nieprawidłowa pozycja mamy i/lub dziecka i nieprawidłowy (zbyt płytki) sposób uchwycenia i ssania piersi – jak najszybciej należy skorygować technikę karmienia (Krok po kroku do sukcesu karmienia naturalnego).
Rzadziej funkcję ssania utrudniają nieprawidłowości anatomiczne jamy ustnej dziecka (np. krótkie wędzidełko języka, cofnięta żuchwa i język) czy zaburzenia czynnościowe (np. zbyt wąskie otwieranie buzi, słabo wyrażony odruch szukania), czasem nadmierne zasysanie – pomocne może być dobranie odpowiedniej pozycji dziecka, ćwiczenia funkcji ssania, masaże języka, czasem podcięcie wędzidełka – w diagnozie i terapii pomoże personel medyczny (neonatolog, położna, doradca laktacyjny, neurologopeda).
Płaskie, wklęsłe brodawki – trudne do uchwycenia, dziecko może nadmiernie zasysać – pomaga przygotowanie brodawek przed karmieniem (rolowanie, stymulowanie dotykiem, poprawa elastyczności otoczki) i dobranie odpowiedniej pozycji, np. spod pachy lub biologicznej (poniżej).
Nawał, obrzęk piersi – trudności w uchwyceniu ze względu na napiętą skórę – przygotowanie piersi poprzez ręczne odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu, co pozwoli zmiękczyć otoczkę i głęboko uchwycić pierś. Częste i efektywne karmienie w okresie nawału pokarmu, który jest fizjologią, pozwoli uniknąć zaburzenia w postaci obrzęku piersi.
Nieprawidłowe odłączanie dziecka od piersi – należy włożyć palec w kącik ust, rozszczelnić usta i dopiero odłączyć dziecko.
Nieprawidłowo używany laktator – ustawienie siły ssania tak, aby odciąganie nie było bolesne, dobranie odpowiedniej wielkości lejka, aby nie ocierał brodawki.
Czasami (również w późniejszych etapach laktacji) na brodawkach mogą pojawić się zmiany alergiczne lub może dojść do zakażenia (bakteryjnego i/lub grzybiczego) – zmiany mogą być sączące, łuszczące, może pojawić się ropna wydzielina, obrzęk otoczki, zaczerwienienie – w takiej sytuacji należy zgłosić się do lekarza lub poradni laktacyjnej, aby szybko zastosować odpowiednie leczenie.
W jakiej pozycji karmić dziecko?
POZYCJA SPOD PACHY
Pozycja spod pachy.
Dobrze sprawdza się przy trudno chwytnych brodawkach, większych piersiach, dla dzieci słabo ssących i wcześniaków. Matka dłonią podtrzymuje główkę dziecka, które jest brzuszkiem przytulone do boku mamy, nóżki nie powinny odpychać się od oparcia.
POZYCJA BIOLOGICZNA
Pozycja biologiczna.
Zalecana w pierwszych dniach po porodzie, przy trudnościach w przystawianiu i u dzieci odmawiających ssania piersi. Pozycja stymuluje u dziecka odruch szukania i chęć ssania. Mama jest w pozycji półleżącej i podtrzymuje dziecko ułożone na brzuszku wzdłuż swojego ciała lub skośnie.
Dodatkowe działania, które pomogą Ci przetrwać trudności i przyspieszyć gojenie
po karmieniu i pomiędzy karmieniami smaruj brodawki pokarmem, który ma właściwości gojące,
odkrywaj i wietrz piersi,
używaj kompresów gojących,
stosuj cienką warstwą lanoliny na otoczki po karmieniu,
zaczynaj karmienie od mniej bolesnej piersi, ponieważ uwalniane w trakcie karmienia oksytocyna i endorfiny mają właściwości przeciwbólowe, potem ostrożnie przestawiaj na drugą pierś,
w najtrudniejszych sytuacjach zastosuj czasową przerwę w karmieniu (kilka/kilkanaście godzin) i systematyczne odciągaj pokarm dla dziecka laktatorem lub ręcznie.
Zawsze pamiętaj również o higienie rąk – dokładnie je myj przed przystawieniem dziecka do piersi i po zmianie pieluszki.
Kiedy zastosować kapturki?
Nakładki silikonowe należy stosować tylko wtedy, gdy inne sposoby przystawienia dziecka zawiodły. Należy stosować je możliwie krótko. Zasada uchwycenia piersi z kapturkiem powinna być taka sama jak przy prawidłowym chwytaniu piersi bez kapturka, a rozmiar powinien być dobrany do wielkości brodawki i jamy ustnej dziecka (dlatego nie należy ich kupować przed porodem). Najlepiej, jeżeli zastosowanie nakładki odbędzie się po konsultacji doradcy laktacyjnego. Kapturki mogą sprawdzić się w przypadku zbyt silnego zasysania i bolesnego karmienia lub braku możliwości stabilnego, głębokiego uchwycenia piersi przy wklęsłych brodawkach lub przy skróconym wędzidełku języka.
